Postawy rodzicielskie i ich wpływ na kształtowanie osobowości dziecka

Rodzina jest miejscem, gdzie dziecko doświadcza swych pierwszych kontaktów z otoczeniem, a rodzice są wzorem, z którym dziecko się identyfikuje. Również rodzina, a przede wszystkim postawy rodziców wobec dzieci mają wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka, na jego życie uczuciowe i rozwój intelektualny.

W rodzinie zintegrowanej, w której spełniona jest funkcja zaspokojenia przynależności uczuciowej czyli pragnienia posiadania osób bliskich, serdecznych, akceptujących,  dziecko czuje się bezpiecznie, ma poczucie swojej wartości, jest pewne siebie, ufne wobec rodziców, a także otwarte na relacje z  innymi ludźmi. Jest swobodne, radosne, aktywne i wytrwałe w działaniu.

Niestety nie wszystkie postawy rodzicielskie mają pozytywny wpływa na kształtowanie się osobowości małego człowieka. Gdy:

• rodzice są przesadnie krytyczni /patrzą na wszystko okiem sędziego, nic nie jest dość dobre, pochwały są rzadkością a ciągła krytyka jest normą/ dziecko stara się zadowolić rodziców, aby w ten sposób zdobyć ich miłość i akceptację; im mniej otrzymuje pochwał, tym bardziej ich pragnie; za każdym razem ma nadzieję, że tym razem uda mu się zdobyć uznanie rodziców; patrzy na siebie jak na kogoś mało zdolnego i nieudolnego; jako osoba dorosła będzie zawsze niezadowolony z tego co robi i co robią inni
• rodzice są przesadnie wymagający /stawiają przed sobą i dzieckiem nierealne wymagania, zarówno w dziedzinie prac domowych, jak i osiągnięć w szkole i poza nią/ dziecko za wszelką cenę stara się sprostać wymaganiom, w ten sposób chce dowieść swojej wartości; podporządkowanie się takim  rodzicom oznacza rezygnację z dzieciństwa, cały czas jest wypełniony zgodnie z pragnieniami opiekunów; w wieku dojrzałym człowiek wychowywany przez  rodziców reprezentujących taką postawę, będzie ogarnięty nałogiem pracy, albo wybierze egzystencję na marginesie społeczeństwa
• rodzice są „obiecywaczami” /chcą osiągnąć posłuszeństwo dziecka poprzez obiecywanie nagród; na ogół mają szczere chęci dotrzymania wszystkich obietnic, ale nigdy w pełni im się to nie udaje; ponieważ mieli dobre intencje oczekują, że dziecko nie będzie zawiedzione, ani rozczarowane/ dziecko wciąż wierzy, że tym razem będzie inaczej i obietnica zostanie spełniona; jeżeli natomiast okazuje złość lub rozczarowanie, rodzice wywołują w nim poczucie winy; jako dorosły, takie dziecko stanie się nieufne i nie będzie domagało się czegokolwiek dla siebie.
• rodzice są nieobecni lub nieskuteczni /pracują z dala od domu przez długi czas, a będąc nawet w domu nie panują nad życiem rodzinnym/ dziecko przejmuje na siebie obowiązki domowe, staje się rodzicem dla swojego rodzeństwa, cierpi na tym jego dzieciństwo; w wieku dojrzałym taka osoba przejmuje postawę opiekuna.
• rodzice są władczy albo obojętni /nie uczestniczą w życiu dziecka, pozostawiają je samemu sobie albo też rozkazują, nie pozostawiając miejsca na dyskusję/ dziecko czuje się niechciane, boi się wyrażać opinie, brać udział w dyskusji; jako osoba dorosła  boi się odrzucenia i ma trudności w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi.
• rodzice są nadopiekuńczy /zostają zatarte granice między rodzicem, a dzieckiem; nie ma ono możliwości rozwoju emocjonalnego, ani uczenia się na błędach; rodzice decydują za dziecko, wyręczają je ze wszystkiego/ dziecko czuje się uzależnione i nieudolne; kiedy ma działać samodzielnie, wpada w panikę; w wieku dojrzałym staje się człowiekiem  mało samodzielnym, ma trudności w podejmowaniu drobnych jak i życiowych decyzji.

Mając na uwadze dobro dziecka pamiętajmy:

CZYM DZIECKO ŻYJE, TEGO SIĘ UCZY

–  Jeśli dziecko żyje w atmosferze krytyki- uczy się potępiać

–  Jeśli dziecko doświadcza wrogości- uczy się walczyć

–  Jeśli dziecko musi znosić kpiny- uczy się nieśmiałości

–  Jeśli dziecko jest zawstydzane- uczy się poczucia winy

–  Jeśli dziecko żyje w atmosferze tolerancji- uczy się być cierpliwym

–  Jeśli dziecko żyje w atmosferze zachęty- uczy się ufności

–  Jeśli dziecko jest akceptowane i chwalone- uczy się doceniać innych

–  Jeśli dziecko żyje w atmosferze uczciwości- uczy się sprawiedliwości

–  Jeśli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa- uczy się ufności

–  Jeśli dziecko żyje w atmosferze aprobaty- uczy się lubić siebie

–  Jeśli dziecko żyje w atmosferze akceptacji i przyjaźni- uczy się tego, jak znaleźć miłość w świecie.

W oparciu o książkę „Wymarzone dzieciństwo” Janet G. Woititz

opracowała

Aldona Tuszyńska